De zon

De zon wilde eens gaan trouwen, maar toen de kikkers dat hoorden, klonk er een luid kwakend protest.
‘Stel je voor zeg dat ze een gezin gaat stichten en kinderen krijgt! Eén zon is genoeg, je moet er toch niet aan denken dat er straks een stuk of zes zonnen aan de hemel stralen. In een mum van tijd vallen alle poelen en plassen droog en ons ras sterft uit...!’
Het was een gekwaak en gekrakeel vanjewelste, maar je moet toegeven, al is een kikker een simpel dier, het was lang niet dom gedacht…!

Vrij naar een fabel van Jean de la Fontaine

De zon is goed voor ons, maar té veel zon is niet zo goed. Dat weet zelfs een kikker. 
De zon is om verschillende redenen goed voor ons. Goed voor lijf en leden én goed voor ons humeur.

Waarom is de zon zo goed voor ons?

Het ultraviolette licht van de zon zorgt via onze huid voor de aanmaak van vitamine D, hetgeen we nodig hebben voor sterke botten, een goede spierfunctie en ons afweersysteem. Deze vitamine heeft ook een enorme invloed op onze alertheid, concentratie en reactievermogen.

En waarom voelen we ons gelukkiger als het zonnetje schijnt?​

Het blijkt dat zonlicht niet alleen helpt bij de aanmaak van het gelukshormoon endorfine maar ook helpt bij de aanmaak van het mannelijke hormoon testosteron en het vrouwelijke hormoon oestrogeen en dát heeft invloed op onderlinge relaties tussen mensen. We worden sneller verliefd! En doordat ons lichaam bij meer licht een hoger niveau van melatonine aanmaakt, slapen we ook beter waardoor we beter uitgerust zijn. Helaas gaat het beter slapen niet altijd op, omdat we soms vanwege de warmte juist minder slapen en daardoor geïrriteerder raken.
De zon heeft nog meer invloed op onze lichaamsprocessen, want onder invloed van zonlicht wordt ook leptine aangemaakt. Dit hormoon zorgt onder andere voor een verminderde eetlust (heerlijk, je valt af!) en ook voel je je stabieler en beter in je vel.

Bloeddrukverlagend effect

Dat de zon zelfs invloed uit kan oefenen op onze bloeddruk is minder algemeen bekend. De universiteiten van Southampton en Edinburgh onderzochten het effect van zonlicht op de bloeddruk en kwamen tot de conclusie dat het blootstellen aan UV-A-straling van de zon de hoeveelheid stikstofmonoxide in het bloed verandert. Dit heeft een vaatverwijdend effect en daardoor ook een bloeddrukverlagend effect.

Te veel is niet goed

Jezelf te lang blootstellen aan de zon is niet goed voor de huid. We weten inmiddels dat dit schade kan toebrengen aan de huid met mogelijk ernstige ziektes als gevolg. Daarom wordt er ook gewaarschuwd om jezelf goed in te smeren en niet te lang in de zon te zijn.
We zullen een middenweg moeten vinden tussen het goede en het kwade van de zon, want het blijkt dat we het zonlicht wel degelijk hard nodig hebben voor onze gezondheid.

Een verschil van dag en nacht

Waaruit bestaan de zonnestralen

Het zonlicht lijkt wit, maar is dat eigenlijk niet. Het zonlicht is opgebouwd uit verschillende kleuren licht; blauw, groen, geel, oranje en rood. Wij kunnen deze kleuren zien in de vorm van de regenboog als het regent wanneer de zon schijnt. Deze kleuren zijn gelijk ook de enige kleuren die er bestaan in ons heelal. Alle andere kleuren worden gevormd door menging van deze vijf kleuren.
Naast de zichtbare kleuren bestaat het zonlicht ook nog uit verschillende onzichtbare stralingen. De ultraviolette straling aan de blauwe zijde van de regenboog en de infrarode aan de rode zijde. De verdeling van de stralingen en de zichtbare kleuren is ongeveer verdeeld als vijf procent ultraviolet, vijftig procent infrarood en het resterende deel wordt gevormd door het zichtbare licht (de regenboogkleuren)

Infrarood

De behaaglijke warmte die de zon geeft wordt veroorzaakt door de infrarode stralen. Deze elektromagnetische straling verplaatst zich ook door een vacuüm en daarom voelen wij de warmte ook al staat de zon op een afstand van 150 miljoen kilometer bij ons vandaan. We kennen ook andere warmtebronnen die van infrarode straling gebruik maken, denk aan een straalkachel, infrarood sauna of open haard. Al deze bronnen voorzien ons van een behaaglijke warmte door de infrarode straling.
Van de infraroodstraling van de enorm warme zon bereikt uiteindelijk maar een klein deel het aardoppervlak. Wij kunnen deze straling met het menselijk oog niet zien, maar met een speciale warmte- of infraroodkijker is dit wel waar te nemen. Hier wordt bijvoorbeeld gebruik van gemaakt om warmtelekken in woningen zichtbaar te maken.
Ieder object dat warmer is dan de omgevingstemperatuur zendt infrarode straling uit. Dit heeft te maken met de gemiddelde bewegingssnelheid van alle atomen en moleculen van het object.  Hoe hoger deze snelheid, des te warmer zal dit voorwerp zijn. Ook zullen de golflengtes van deze uitgezonden straling korter worden naarmate de temperatuur hoger wordt. De mens zendt met zijn gemiddelde temperatuur van circa 37 °C bijna alleen maar verre infrarode straling uit. 

Ultraviolet

De ultraviolette straling van de zon voel je niet direct als warmte, maar toch veroorzaakt deze straling, indirect, warmte. Denk maar eens aan de gevolgen van een dag te lang in de zon verblijven. Je huid heeft dan te veel ultraviolette straling gehad en is verbrand. De huid voelt warm aan.
Het ultraviolette licht kan worden onderverdeeld in verschillende soorten, ultraviolet-A (UV-A), ultraviolet-B (UV-B) en ultraviolet-C (UV-C). Dit heeft te maken met de golflengte van de straling. UV-A is langgolvig en UV-B en UV-C zijn kortgolvig. Waarbij de UV-C stralen een dusdanige korte golflengte hebben dat deze geheel door de ozonlaag opgenomen worden en daardoor de aarde niet bereiken.
Zowel het UV-A als het UV-B licht hebben invloed op ons lichaam en vooral op onze huid. De UV-B stralen zorgen vooral voor het feit dat de huid verkleurt en bruin of rood wordt. Deze stralen beschadigen hierbij de cellen in de opperhuid en zet de cellen aan tot het maken van pigment oftewel melanine.
Het UV-A dringt, afhankelijk van de pigmentatie van de huid die als een bescherming werkt, dieper door in de lederhuid. Het is zwakker dan het UV-B licht, maar het zonlicht bevat op een zonnige dag veel meer UV-A dan UV-B. Alleen bescherming tegen één van beide soorten licht volstaat dan ook niet. Het is belangrijk om een zonnebrandmiddel te gebruiken dat beschermt tegen beide soorten straling.

De toepassingen van infrarood

De zon is de grootste bron van infrarode straling op de aarde. Aangezien het aardoppervlak kouder is dan de straling van de zon, wordt de infrarode straling door het aardoppervlak geabsorbeerd en gereflecteerd. De reflectie zorgt deels voor de verwarming van de atmosfeer. We ervaren de warmte van deze straling als aangenaam. De warmte van de infrarode straling is goed voor onze gezondheid, want doordat deze wel enkele millimeters in ons lichaam kan binnendringen, is het een weldaad voor onze spieren en gewrichten. Infrarode straling wordt dan ook regelmatig gebruikt in de fysiotherapie. Maar ook infraroodsauna’s zijn hierdoor heel populair.
In het dagelijks leven zijn nog meer toepassingen waarbij van infrarood licht gebruik gemaakt wordt. Zo worden infrarode lampen vaak als warmtebron gebruikt. Denk maar eens aan het warmhouden van maaltijden of het gebruik van broedmachines. Maar ook in de afstandsbedieningen wordt gebruik gemaakt van infrarood licht. Bewakingscamera’s, nachtkijkers en zelfs raketsystemen zijn uitgerust met infrarode straling.

Je kunt dus wel stellen dat we echt niet zonder de zon kunnen!

Architectuur in Turkije

Turkije kent een rijke geschiedenis en die vertaalt zich terug in een al even rijke architectuur waarin de invloeden van oost en west terug te vinden zijn. Als het in economisch opzicht goed gaat met een land, wordt er meer en met kwalitatief betere materialen gebouwd. Het is dus niet verwonderlijk dat je in Turkije vele prachtige, (nagenoeg) intacte bouwwerken vindt uit de tijd van het Sultanaat van Rûm en het Ottomaanse Rijk bijvoorbeeld.

De architectuur van de Seltsjoeken

De madrassa’s – scholen – en ook de moskeeën werden volgens een nieuw plan gebouwd: een binnenplaats omsloten door vier iwans.

Een ander nieuw type moskee was de zogenoemde kiosk-moskee. 

Veel bouwwerken in het Grote Seltsjoekenrijk zijn door aardbevingen en aanvallen van de Mongoolse stammen vernietigd.

Architectuur in het Sultanaat van Rûm

In Anatolië zijn veel meer bouwwerken van de Seltsjoeken bewaard gebleven. Je vindt hier vergelijkbare graftombes, madrassa’s en moskeeën als in de landen rond de Perzische Golf, maar er zijn wel enkele verschillen. In het Grote Seltsjoekenrijk werd gebouwd met stenen die gebakken waren van klei, terwijl in het Sultanaat van Rûm voornamelijk met echte steen werd gebouwd. Voor de minaretten van de moskeeën werden meestal wel bakstenen gebruikt.
Omdat de Seltsjoeken in het Sultanaat van Rûm gebruikmaakten van architecten en timmerlieden van Armeense afkomst, is ook de Armeense stijl terug te vinden in de bouwwerken uit die tijd. Een voorbeeld daarvan zijn de karavanserais. Deze zijn eenvoudig van opzet met veel horizontale houten elementen. De muren zijn vaak met natuursteen bekleed. De grote blikvangers zijn de poorten die rijkelijk versierd zijn, veelal met muqarna’s in ingewikkelde patronen.
Een ander verschil met de bouwwerken uit het Grote Seltsjoekenrijk is dat de binnenplaatsen van veel madrassa’s en moskeeën werden overdekt, ter bescherming tegen regen en sneeuw.

Architectuur in het Ottomaanse Rijk

In de veertiende en vijftiende eeuw ontstond vanuit Bursa en Edirne (de laatste hoofdstad van het Ottomaanse Rijk voor Istanbul de hoofdstad werd) een nieuwe architectonische stijl. Het is een typische mengeling van Seltsjoekse, Byzantijnse, Armeense en Arabische en andere islamitische stijlen. De Ottomanen ontwikkelden een hoogstaande architectuur die vooral tot uiting kwam in de bouw van ongeëvenaard mooie moskeeën. Waren het voorheen vooral eenvoudige gebouwen die rijkelijk waren versierd, de nieuwe moskeeën waren architectonische hoogstandjes. De Ottomanen beheersten de techniek om visueel luchtige gebouwen te creëren met zware materialen en constructies als koepels in alle soorten en maten.
De gebouwen uit die tijd hebben een perfect evenwicht tussen binnen- en buitenkant en gaan harmonieus samen met hun omgeving. Een ander kenmerk is het spel tussen licht en schaduw waardoor elk afzonderlijk element duidelijk benadrukt wordt.
Dé architect uit de Ottomaanse tijd is Mimar Sinan. Je zou hem de Oosterse evenknie kunnen noemen van Michelangelo.

Late Ottomaanse periode

Traditionele Ottomaanse huizen​

De traditionele Ottomaanse woning bestaat in principe uit een woonverdieping in houtskeletbouw die rust op een stenen muur. Die stenen muur volgt het stratenplan en vormt de omheining van een binnenplaats die ruimte biedt aan bijvoorbeeld een koe, gereedschappen en een tuin. De woonverdieping trekt zich van het stratenplan niets aan en heeft de nodige uitspringende delen.
De traditionele Ottomaanse huizen zijn echte familiewoningen met voor elke eenheid een eigen kamer. De kamers zijn sterk gestandaardiseerd met bijvoorbeeld ingebouwde kasten, een vrij middenstuk en lange zitbanken onder het raam. Door er een bed, een weefgetouw, een tafel of een bureau te plaatsen, krijgt de ruimte zijn functie.
De kamers hebben alle een rechthoekige vorm die op verschillende manieren geschakeld kunnen worden. Zo kan de te bouwen woning aangepast worden aan de grootte van de woongroep en de vorm en grootte van het stuk grond. Een stadswoning uit de Ottomaanse tijd is in feite volgens hetzelfde principe gebouwd als een paleis in die tijd, maar dan een stuk kleiner.

Tuinen en parken

Parken en tuinen refereren volgens de islamitische traditie aan het paradijs, ze hebben een ingetogen, vredige sfeer. Deze paradijstuinen symboliseren de vrede waarnaar het Ottomaanse Rijk streefde. De tuinen rond moskeeën werden nadrukkelijk betrokken bij de moskee, bijvoorbeeld door glasconstructies met zicht op de tuin. Ook het gebruik van hout benadrukte de samenhang met de natuur. Afbeeldingen en inscripties hebben vaak fruit – een vruchtbaarheidssymbool – als onderwerp. Daarnaast vind je in de moskeeën uit deze periode veel inscripties die te maken hebben met genot, zoals muziek en dans en – opvallend genoeg – het drinken van wijn. Ze houden voor de devote moslim de belofte in dat het paradijs op hen wacht.

Architectuur in de twintigste eeuw

Turks neoclassicisme

Het begin van de twintigste eeuw behoort nog bij de Ottomaanse tijd. Deze periode wordt wel de ‘Nationale Architecturale Renaissance’ genoemd. De buitenlandse invloeden werden geweerd en er werd een stijl ontwikkeld die een beroep moest doen op de patriottistische gevoelens van een multi-etnische samenleving. Na de Eerste Wereldoorlog namen de Turkse nationalisten de stijl over, nu om de Turkse identiteit te benadrukken. De stijl kenmerkt zich door een teruggrijpen op de oude Ottomaanse architectuur, maar nu met moderne materialen als beton, staal en glas en gebouwd met nieuwe technieken. Een voorbeeld van deze stijl is de voormalige Sultanahmet gevangenis in Istanbul, nu het hotel Four Seasons Sultanahmet. Ook het oude station van Edirne – waar nu de faculteit kunsten van de Trakya universiteit is gehuisvest – en het eerste parlementsgebouw in Ankara zijn in deze architectonische stijl gebouwd.

Modernisme

Architectuur in de moderne tijd

Door gebrek aan financiële middelen en technologie gebeurde er in de tweede helft van de twintigste eeuw niet zo veel op het gebied van de architectuur. Pas in de jaren tachtig, toen Turkije zich sterk ging richten op de export, kreeg de bouw een nieuwe impuls. Er werd meer gewerkt met prefab en het gebruik van onder andere kunststof en aluminium maakte dat architecten de rigide vormen los konden laten én verder de hoogte in konden gaan met hun ontwerpen. Enorme kantoorgebouwen bepalen sindsdien de skyline van menige Turkse stad.

Een bijdrage van Marc van Hecke

Op 17 februari 1926 voerde Kemal Mustafa Atatürk een grondige verandering door in het burgerlijk recht. Man en vrouw werden voor de wet gelijk gesteld. Polygamie werd verboden en vrouwen kregen o.a. gelijke rechten bij scheiding en voogdij.
Zorgde deze verbeterde wetgeving met betrekking tot de vrouwenrechten ook voor een verbetering van de positie van vrouwen in de praktijk, dat is de cruciale vraag. Het antwoord is tweeledig.

In tegenstelling tot de christelijke monarchen, die net als de Ottomaanse heersers hun invloedssfeer probeerden uit te breiden, lieten de Ottomaanse heersers de door hen veroverde bevolking zijn godsdienst behouden. Er moest betaald worden via een extra belasting, maar de christenen en joden konden hun geloof behouden en bij burgerlijke en strafrechtelijke zaken hadden zij het recht te kiezen tussen een sharia-rechtbank of hun eigen rechtbank. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat de overgrote meerderheid van christenen en joden koos voor een sharia-rechtbank, omdat deze veel liberaler en vrouwvriendelijker was dan hun eigen rechtbanken. Ik geef slechts een voorbeeld, een weduwe die meer dan een jaar na het overlijden van haar echtgenoot een kind ter wereld bracht, werd niet veroordeeld wegens overspel. De islamitische rechtbank ging ervan uit dat de foetus langer geslapen had in de baarmoeder.

Ook bij overspel waren de islamitische rechtbanken veel soepeler dan christelijke rechtbanken, zij vroegen concrete bewijzen en getuigen, iets wat bij overspel niet zo makkelijk is. Vele vrouwen werden bij gebrek aan bewijs vrijgesproken.

Los daarvan, polygamie was een recht, de juridische positie van de vrouw was slecht, maar vrouwen kozen liever voor sharia-rechtbanken, dat is een feit. Ik beschouw het als de minste van twee kwaden. Overigens, kan deze beweringen staven maar in het bestek van dit artikel beperk ik mij tot de hoofdlijnen.

Mustafa Kemal Pasja was sterk beïnvloed door de Franse revolutie, in het bijzonder door de ideeën over de eenheidsstaat en het secularisme. Als leider van de onafhankelijkheidsstrijd en stichter van de republiek wou hij Turkije zo snel mogelijk moderniseren en de vrouwenrechten verbeteren.
Op 17 februari 1926 voerde hij een grondige verandering door in het burgerlijk recht. Man en vrouw werden voor de wet gelijk verklaard. Polygamie werd verboden en vrouwen kregen gelijke rechten bij scheiding en voogdij. In 1933 kregen vrouwen ook stemrecht (ter vergelijking, in Nederland was dat in 1919 en in België 1948) en in 1934 mochten zij zich verkiesbaar stellen.

Uitwerking in de praktijk

Zorgde de veranderde wetgeving voor een verbetering van de positie van vrouwen, dat is de cruciale vraag. Het antwoord is tweeledig.
In de grootsteden, de Kemalistische bastions zeg maar, namen meer vrouwen deel aan het arbeidsproces, ook in overheidsadministraties, maar op het platteland veranderde er weinig. Bovendien bleef de man het hoofd van het gezin en in het strafrecht bleven termen staan als eer en familie die de rechten van de vrouw als individu bleven ondermijnen.
Nochtans waren het voor die tijd revolutionaire hervormingen. Laat ons ook niet vergeten dat de nieuwe republiek hoofdzakelijk bestond uit moslims.

De grootste hervormingen op het vlak van het strafrecht – en we spreken hier over vrouwenrechten – gingen langzaam van start in de negentiger jaren door het goedkeuren van internationale verdragen, maar vanaf 1999 ging het veel sneller, dit met het oog op toetreding tot de EU. De grootste hervormingen zowel wat betreft het Burgerlijk als het Strafrechtelijk Wetboek dateren van november 2001. De AKP ging verder op de ingeslagen weg en tussen 2002 en 2004 werd het strafrecht grondig veranderd en verbeterde de positie van de vrouwen aanzienlijk, althans op juridisch vlak.
Ik som even enkele belangrijke veranderingen op:

Aan deze hervormingen hebben verschillende vrouwenbewegingen bijgedragen en dit vanuit verschillende invalshoeken.
Op juridisch vlak zijn er dus belangrijke en positieve stappen gezet, dat kan niet ontkend worden.

Laat ons beginnen met het positieve. Voorbehoedsmiddelen, inclusief de morning after pil, zijn vrij verkrijgbaar in Turkije. Abortus is nog steeds toegelaten, maar slechts tot de achtste week van de zwangerschap. In de praktijk weigeren openbare ziekenhuizen abortus uit te voeren. Men moet dus naar private ziekenhuizen gaan die dikwijls niet betaalbaar zijn voor doorsnee vrouwen.
Bij wet had men beslist vrouwenopvangcentra te openen. Er was voorzien dat iedere stad met meer dan 50.000 inwoners een vrouwenopvangcentrum moet hebben. Intussen is dit gebracht op 100.000 inwoners. Vandaag zijn er volgens officiële cijfers 115 opvanghuizen. Het initiatief is belangrijk en goed want er is veel huiselijk geweld, maar vrouwenorganisaties - overigens ook van de AKP - klagen het tekort aan.
Zowel in het bedrijfsleven, de universiteiten en de hogere administratie, scoren vrouwen relatief goed wat betreft participatie. 

Het geweld tegen vrouwen – wat iedereen aanklaagt – is nauwelijks gezakt. In 2008 bleek dat 42 procent van de vrouwen slachtoffer werd van seksueel of fysiek geweld. In 2014 was het cijfer gezakt tot 38 procent, wat toch nog steeds enorm is.
In de private sector blijkt 32 procent van de vrouwen slachtoffer te zijn van seksueel geweld.
Op de Gender Gap Index van het World Economic Forum - dat is de index die bepaalt hoe het zit met verschillen tussen de mannen en vrouwen - staat Turkije wereldwijd op de 130ste plaats van 145 landen, toch een enorm slecht resultaat voor de 17de grootste economie ter wereld.
Als we de werkloosheidscijfers bekijken dan blijkt uit de cijfers van 2015 dat 9,7 procent van de mannen werkloos is, voor vrouwen was dit 13 procent. Intussen zijn die cijfers enkel slechter geworden.
Volgens de TUSIAD, de grootste patroonsorganisatie, vielen in 2017 ruim een miljoen vrouwen uit de arbeidsmarkt met als oorzaak om in te staan voor hun gezin, ofwel om zorg te dragen voor hun oudere familieleden.
Wat de arbeidsparticipatie betreft, is de verhouding 30 procent van de vrouwen, 70 procent van de mannen.
Het aantal eremoorden blijft onrustwekkend hoog, tussen 2010 en 2017 werden 1915 vrouwen vermoord door nauwe aanverwanten, onder hen 237 die politiebescherming hadden gevraagd.

Ik wens er nogmaals op te wijzen dat dit officiële cijfers zijn!

Er is - en dat is positief - wetgevend werk verricht dat de positie van de vrouw in Turkije heeft verbeterd.

De cijfers uit de praktijk blijven echter alarmerend, er is dus nog veel werk aan de winkel!

Een bijdrage van Diana Kemperman

Ooit was de Middellandse Zee een oceaan. Door de platentektoniek werden de Atlantische en Indische oceaan steeds groter, terwijl de watermassa die we nu Middellandse Zee noemen, steeds verder in elkaar gedrukt werd. 

De Middellandse Zee is een intercontinentale zee, gelegen tussen Zuid-Europa, West-Azië en Noord-Afrika. Hij grenst aan maar liefst 21 landen, waaronder onder andere Algerije, Libië, Monaco, Syrië en Turkije.  

De zee heeft een lengte van 3850 km en een gemiddelde breedte van 600 km. De gemiddelde diepte is ongeveer 1430 m en de totale oppervlakte is ongeveer 2,5 miljoen km². De omtrek is 46.000 kilometer. Het diepste punt van 5.267 meter is in de Ionische Zee dicht bij de Griekse kust ten zuidwesten van Pylos. Dit punt wordt ook wel de Calypsodiepte genoemd.

De verbinding met de Atlantische Oceaan wordt gevormd door de Straat van Gibraltar (tussen Spanje en Marokko). De verbinding met de Zwarte Zee is via de Bosporus. Ook is de Middellandse Zee verbonden met de Rode Zee via het aangelegde Suezkanaal in Egypte.

De zee die wij Middellandse Zee noemen, bestaat eigenlijk uit verschillende zeeën. Zo maken de Adriatische, Balearische, Egeïsche en de Ionische Zee deel uit van de Middellandse Zee. Alsook de Kretenzische, Levantijnse, Ligurische en de Tyrreense Zee en de Zee van Alboran.

Door het warme klimaat met vooral droge zomers verdampt er in de Middellandse zee een enorme hoeveelheid water. Er zijn wetenschappers die beweren dat de Middellandse Zee één meter per jaar zou dalen door verdamping als het water niet aangevuld zou worden!
Door de verdamping verdwijnt er water, maar het zout blijft achter in de zee. Dit verklaart waarom de Middellandse Zee zouter is dan de Atlantische Oceaan (36 tot 38 gram per liter in de Middellandse Zee tegenover 34,9 gram per liter in de Atlantische Oceaan). Door dit zoutere water blijf je in de Middellandse Zee dan ook beter drijven dan in de Atlantische Oceaan en andere zeeën.

Waar de Middellandse Zee water verliest door verdamping zal dit ook weer aangevuld moeten worden, omdat de waterspiegel ongeveer hetzelfde blijft.
Deels wordt het zeewater aangevuld met water uit de rivieren die uitmonden in de Middellandse Zee, waarvan de Afrikaanse Nijl de grootste is. Alle andere grote rivieren die uitmonden in de Middellandse Zee hebben hun oorsprong in Europa.
Ook regenwater zorgt voor aanvoer van nieuw water in de zee. Verder stroomt een klein deel van het water vanuit de Zwarte Zee naar de Middellandse Zee.
Maar het grootste gedeelte van aanvoer van water vindt plaats vanuit de Atlantische Oceaan dat binnenstroomt via de Straat van Gibraltar. De Straat van Gibraltar is niet heel diep of breed, er staat daarom een sterke stroming om de enorme hoeveelheid water die vanuit de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee stroomt, te kunnen verwerken.

Messiniaanse Crisis

Zo’n 6 miljoen jaar geleden begonnen de tektonische platen in de regio te schuiven met als gevolg dat de plek die wij tegenwoordig kennen als de Straat van Gibraltar werd afgesloten. Hierdoor werd de Middellandse Zee afgesneden van de grootste watertoevoer en begon te verdampen. De zeespiegel daalde wel 1500 meter. De zee viel op veel plaatsen droog en er ontstonden grote zoutvlaktes. Dit staat bekend als de Messiniaanse Crisis.
Deze verdamping en het ontstaan van grote zoutvlaktes hadden een grote invloed op het klimaat. Er heerste een soort woestijnklimaat in het gebied. De bergen uit die tijd zijn de eilanden van nu.

Het droogvallen van het gebied lijkt een terugkerend fenomeen te zijn dat zich waarschijnlijk al acht keer heeft voorgedaan. Het maakte migratie van diverse (land)diersoorten mogelijk tussen Europa en Afrika. Wellicht dat ook de eerste mensen op deze manier vanuit het Afrikaanse continent Europa konden bereiken.

Na enkele honderdduizenden jaren stroomde het gebied weer vol met water. De tektonische platen schoven verder en na aardbevingen ontstond een nieuwe, verlegde Straat van Gibraltar. Volgens onderzoekers van de Vrije Universiteit van Amsterdam steeg het zeeniveau met een snelheid tot wel 10 meter per dag. Dat moet een ware zondvloed geweest zijn. Dieren en mensen konden zich niet meer op een eenvoudige manier verplaatsen van het Afrikaanse continent naar Europa. Ook had de vorming van deze grote plas water tussen de continenten invloed op het klimaat.

Ieder jaar schuift Afrika twee centimeter naar Europa toe. Als dit zo doorgaat, zal Gibraltar over zes miljoen jaar de Middellandse Zee opnieuw afsluiten. Wat het lot van de zee dan zal zijn, zal de tijd leren. Voorlopig kunnen we nog volop gebruik blijven maken van de vele mogelijkheden die deze zee ons biedt.

De landen rondom de Middellandse Zee hebben een mediterraan klimaat of ook wel een Middellandse Zeeklimaat genoemd. De Middellandse Zee is een grote watermassa die relatief warm is en daardoor grote invloed heeft op de omringende landen. Er ontstaan warme, droge zomers en milde, natte winters. Het is dan ook een gematigd klimaat.

Van deze zonovergoten zomers wordt gretig gebruik gemaakt door mensen van over de hele wereld die voor vakanties naar de landen in het Middellandse Zeegebied gaan om te genieten van het klimaat. Turkije staat erom bekend dat het gemiddeld 300 dagen per jaar zon heeft.

De Middellandse Zee werd door Toon Hermans bezongen als blauw. Méditerranée, zo blauw, zo blauw... En als we naar foto’s kijken, zien we altijd een mooie blauwe watervlakte. Dit in tegenstelling tot de Noordzee waarvan de kleur het dichtst bij groenbruin komt.
Maar hoe kan water een kleur hebben? Als we het in de vorm van regen- of kraanwater zien, is het immers kleurloos.
Het kunnen zien van kleuren is in feite het kunnen waarnemen van verschillen in de golflengte van licht. We kunnen de kleur van een voorwerp zien doordat het voorwerp een deel van het licht absorbeert en een deel weerkaatst. De golflengte van het licht dat weerkaatst wordt, geeft het voorwerp kleur. Bij elke golflengte van licht hoort een andere kleur.
Zonlicht bestaat uit alle mogelijke kleuren van de regenboog of beter gezegd uit alle mogelijke golflengten.
Als lichtdeeltjes botsen op de moleculen die in de lucht - of in het zeewater - aanwezig zijn, veranderen de lichtdeeltjes van richting. Dit heet Rayleigh-verstrooiing. Nu is het zo dat de lichtdeeltjes met de kortste golflengte het makkelijkst van richting veranderen (terugkaatsen). Dit is het blauwe licht. In het kleurloze water wordt dus het blauwe licht teruggekaatst. Hoe langer de weg van het terugkaatsen is, hoe dieper het blauw. Daarom blijft water in een glas gewoon kleurloos.
Troebel water weerkaatst voornamelijk het gele en groene licht; het water wordt groenblauw terwijl erg troebel water een grijze kleur geeft. Troebelheid wordt veroorzaakt door in het water levende organismen, vervuiling en de structuur van de bodem. Een zanderige bodem geeft troebelheid terwijl bij een rotsachtige bodem het water helderder blijft.

Tussen april en november is de temperatuur altijd boven de 25 graden en het zicht in het water meer dan 30 meter. Ideale omstandigheden dus om te snorkelen en te duiken! Je loopt een goede kans om allerlei soorten dieren te zien in de Middellandse Zee.
Er leven bijvoorbeeld octopussen, zeepaardjes en vele soorten schildpadden. Sommige stranden zijn zelfs tot natuurgebied verklaard - zoals de stranden bij Dalyan en Patara - in verband met de schildpadden die er hun eieren leggen.
Verder leven er roggen, tonijnen, tandbaarzen en haaien in de Middellandse Zee. In de buurt van Bodrum staat er wat meer stroming waardoor er grotere vissen voorkomen, zoals de horsmakreel en de barracuda.
De Middellandse Zee is vanwege de watertemperatuur en het goede zicht onder water een geliefde plek voor duikers. Niet alleen vanwege de verschillende vissoorten en schildpadden, maar ook vanwege het koraal, de onderwatergrotten, scheepswrakken en zelfs een meteorietgat (in de buurt van Bodrum) die allemaal in de onderwaterwereld te vinden zijn. Kaş - tussen Antalya en Fethiye - behoort zelfs tot de 50 beste duikplekken ter wereld.

De getijden worden veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de maan. Er ontstaan hoogteverschillen die we eb en vloed noemen. Er zijn gebieden op aarde waar dit verschil wel 14.5 meter kan zijn, zoals de Bay of Fundy in Nova Scotia.

In de Middellandse Zee is het getijdenverschil nauwelijks merkbaar om dat deze zee door grote landmassa’s omringd wordt. Als gevolg hiervan hebben de stranden in Turkije altijd ongeveer dezelfde afmetingen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de stranden langs de Noordzeekust die bij vloed een stuk smaller zijn. Dat er weinig getijdenverschil is, zou ook kunnen verklaren waarom er zo weinig schelpen te vinden zijn op de Turkse stranden. Er is simpelweg te weinig getijdenverschil. Kijk maar eens waar de meeste schelpen na de vloed zich bevinden op het Noordzeestrand. Bovendien is de sterkste stroming in de Middellandse Zee evenwijdig aan het strand, de schelpen hebben daardoor weinig kans om in de buurt van het strand te geraken.

Veel van de Turkse stranden bestaan van oorsprong uit kiezels. Maar bij de meest populaire stranden zijn vaak betonplateaus (al dan niet met zand opgespoten) aangebracht. Ook bij de populaire badplaatsen als Alanya vind je stranden met opgespoten zand. 
Opgespoten zand komt van de zeebodem en is doorgaans wat grover van structuur en groezeliger van kleur. Oorspronkelijke zandstranden hebben fijner zand dat jaren lang gebleekt is door de zon.

Hier een kleine greep uit het grote aanbod aan mooie stranden dat Turkije te bieden heeft: 

Cıralı

Het strand van Cıralı biedt een oase van rust en stilte in een heerlijke omgeving waar regelmatig schildpadden het strand met jou delen. Of wat te denken van Olympus Beach? Een parel waar nog niet veel vakantiegangers de weg naartoe hebben gevonden. Het strand wordt omringd door een bos. 

Antalya

Bij de wijk Lara vinden we het hippe Lara Beach. Winkels, strandtenten en luxe accommodaties maken het plaatje compleet. Ga je liever naar een geleidelijk aflopend strand? Bezoek dan eens het kiezelstrand van Konyaaltı, zeer geliefd bij families met kinderen.

Alanya

Een ander zeer kindvriendelijk strand vinden we aan de oostkant van Alanya, Keykubat Beach waar het strand zeer geleidelijk afloopt zodat ook zeer kleine kinderen daar naar hartenlust kunnen spelen. Maar ook de door palmen omgeven boulevard is uitnodigend om over te wandelen.
Het strand van Ulaş Plajı met de aanwezige picknicktafels is zeer geschikt om een maaltijd in de buitenlucht te nuttigen en is zeer in trek bij de plaatselijke bevolking.
Ten westen van het schiereiland vind je meest levendige strand van Alanya, Cleopatra Beach.

Marmaris

Vlak voor de kust van Marmaris ligt het eiland Sedir Adası waar je een prachtig zandstrand kunt vinden. De baai met zijn mooie strand en heldere water maakt een bezoek zeker de moeite waard.   

Bodrum

Het populaire strand Gumbet met de sfeervolle boulevard en de vele bars en restaurants bevindt zich net buiten het centrum van Bodrum en biedt een verscheidenheid aan activiteiten.
Ook het kindvriendelijke Bitez Plajı met de geleidelijke afloop in zee bevindt zich dicht bij het centrum van Bodrum.

Kaş

Het langste strand van Turkije vinden we in het district Kaş. Patara Beach biedt ruim 17 kilometer aan wit zandstrand en wordt wel gezien als een van de mooiste stranden van Turkije. Een tweede mooie strand is Kaputaş Plajı, gelegen tussen Kaş en Kalkan.

Turkije biedt nog veel meer mooie stranden langs de Middellandse Zee. Het zijn er simpelweg te veel om op te noemen. Maar al die stranden hebben één ding gemeen:
ze nodigen uit om toch vooral te genieten!