Modderbaden en warmwaterbronnen in Turkije

Een bijdrage van Fran Kusters

Minerale modder en thermale baden door de eeuwen heen

Het gebruik van modderpleisters en –baden was volgens onderzoek zowat 6000 jaar geleden reeds gekend. En uit schriftelijke overlevering weten we dat de Romeinen de modder aanbrachten bij gewonde soldaten om hen vlugger en beter te laten genezen.
Rond 1800 werd de kracht van modderbaden in Europa herontdekt en intussen heeft de moddercultuur zowat overal ter wereld weerklank gekregen. Je vindt ze in Zuid-Amerika, Jordanië, Italië, Roemenië en dus ook in Turkije.
Ook de geschiedenis van thermale bronnen gaat ver terug. Hippocrates en Plinius de Oudere spraken al over het gebruik van minerale wateren ter voorkoming, verlichting of genezing van ziekten. Dit kon zowel voor inwendig als uitwendig gebruik zijn.

De werking van de baden

Door vulkanische activiteit komen er tal van scheikundige elementen vrij die een positieve invloed hebben op de gezondheid. Zwavel is zo’n element, net als calcium, sodium, magnesium, bicarbonaat, carbondioxide en radon. Deze elementen vind je in wisselende samenstelling terug in het grondwater. Over het algemeen kun je stellen dat ze een zuiverende werking hebben, de bloedcirculatie bevorderen en ontstekingsremmend zijn.
De fango bestaat naast het mineraalhoudende grondwater ook nog uit klei, algen en andere micro-organismen. Het heeft een licht blauwgroenige kleur.
De thermale baden bieden voornamelijk soelaas bij spier- en gewrichtpijnen. De modder werkt bovendien erg goed bij allerlei huidproblemen. Voornamelijk bij een huid die lijdt onder zware acne, psoriasis of eczeem merk je al vlug een verschil. Ook bij insectenbeten, huidontsteking en zonnebrand krijg je een verlichting van jeuk of pijn en een vlug herstel.
Bovendien – en dat is zeker niet te versmaden – lijkt je huid een verjongingskuur te hebben ondergaan!

Genieten van een bad in minerale modder

Van een modderbad moet je natuurlijk in de eerste plaats genieten. Dompel je onder voor een 5 à 10 minuten. Geniet van het speciale effect, veroorzaakt door het zwavelhoudende water, waardoor je gaat drijven op de modder. Net zoiets als in de Dode Zee. Je kunt dus nooit wegzakken in een natuurlijk modderbad. Als je uit het modderbad komt, ga je de fossielmodder in een dun laagje aanbrengen op het gelaat, de haren en het volledige lichaam. Nu ga je rusten en de zon zijn werking laten doen. Laat de modderklei volledig opdrogen zodat je alle natuurlijke olie opneemt. Bij het opdrogen verandert de modder van blauwig-groen naar grijswit. Nu de modder volledig wittig is ga je met zachte circulaire bewegingen de modder afwrijven. Het laatste stoflaagje kun je afdouchen of ga lekker zwemmen in een natuurlijke waterloop. Ervaar hoe heerlijk zacht je huid aanvoelt, hoe jeuk of pijn is verlicht en hoe stralend je huid eruit ziet.           

Genieten van een warmwaterbad

Bij ieder warmwaterbad krijg je informatie over de precieze samenstelling van het water. Dit is door de Turkse overheid verplicht gesteld, evenals de toelichting over hoe lang je in het water op een veilige manier mag blijven. Het is steeds aan te raden korte periodes in het warme water te blijven en dan even af te koelen. Mensen met bloedvat- of hartproblemen kunnen beter eerst checken bij hun arts.

Een Turkse traditie?

Wel voor wat betreft de thermale waterbronnen. Gedurende het Ottomaanse Rijk werd de traditie bijvoorbeeld ook overgebracht naar Bulgarije en de andere Balkanlanden.
De modderbaden zijn vooral in trek bij de Europese toeristen, de Turken geloven er helemaal niet in en je zult ze dan ook maar mondjesmaat een modderbad zien nemen.

Waar vind je de minerale modder en warmwaterbaden

Zowat over het ganse land kun je genieten van de warmwaterbaden met temperaturen van 30 tot wel 60°C. Er zijn meer dan 1000 van deze bronnen in Turkije, de heetste hebben een temperatuur van maar liefst 110°C. De meest bekende thermale bronnen zijn die aan de Egeïsche kust. Verder de thermale baden rond Eskisehir, Denizli en Kütahya, bij de skigebieden van Bursa, op het prachtige hoogplateau van Ayder in het Kackargebergte en aan het meer van Köyceğiz bij Dalyan.
De echte natuurlijke modderbaden vind je bij Dalyan en Çanakkale.

Wist je dat

… in Turkije nog steeds heel wat patiënten door hun dokters worden doorgestuurd voor een warmwaterbronkuur?

… het bronwater erg heilzaam is bij vormen van reuma, bij revalidatie na een operatie, bij spierpijnen of –ziektes en bij spastische aandoeningen?

… het heerlijk ontspannend werkt na een drukke dag?

… de weg naar Afyon door de Turken wordt aangeduid als “De Kliniekweg”? Dit omdat je er een aaneenschakeling hebt van grote thermale kuurhotels.

… dat het thermale water meer en meer wordt gebruikt om openbare gebouwen te voorzien van warm water en verwarming en Turkije koploper is in het gebruik van alternatieve energiebronnen? Ook voor het verwarmen van serres – voornamelijk bij tomatentelers – wordt deze energiebron nu volop gebruikt.

… dat mineraal water onder medisch toezicht ook kan worden gedronken voor het geval je last hebt van gal- of nierstenen?

Al in de jaren ’40 van de vorige eeuw werd op de berg Erciyes gewerkt aan faciliteiten voor bergbeklimmen en wintersport. In 1941 werd het eerste chalet voor gasten gebouwd en in 1963 werd de eerste skilift in gebruik genomen. Deze stoeltjeslift heeft nog tot 1996 dienst gedaan.

Het Erciyes Masterplan is een prestigieus project om de wintersportmogelijkheden van Erciyes verder uit te breiden én om de mogelijkheden van zomertoerisme beter te benutten.

In 2014 was het Masterplan geheel gerealiseerd. De Erciyes wil als het Erciyes Tourism Center de concurrentie met de Alpen aangaan.

De Erciyes is met 3.916 meter de hoogste berg van Midden Anatolië, gelegen in de provincie Kayseri. Het is een inactieve stratovulkaan.  Dit wil zeggen een vulkaan die is opgebouwd uit vele lagen lava, puin, as en ander materiaal dat bij de uitbarstingen over de vulkaan werd uitgestort. De regelmatige uitbarstingen begonnen zo’n 30 miljoen jaar geleden. De laatste uitbarsting van de Erciyes vond waarschijnlijk in 253 voor het begin van onze jaartelling plaats zoals afbeeldingen op oude Romeinse munten vertellen. Op een lavavlakte in India (de Deccan-traps) na, is de Anatolische hoogvlakte het meest uitgestrekte gebied met vulkanische gesteenten.

De majestueus ogende berg met de eeuwige sneeuw op de toppen heeft altijd gevoelens van ontzag opgeroepen. Voor velen was het zelfs een heilige berg, vergelijkbaar met de Olympus in Griekenland. Grotten en tempels op de top van de berg die dienst deden als gebedsplaatsen voor priesters, worden bij slecht weer nog gebruikt als schuilplaats voor bergbeklimmers en andere sportievelingen.

Eind 2005 vonden de eerste gesprekken met het Oostenrijkse specialistenteam ATC (Austrian Tourism Consultants) plaats. Er werd een stappenplan opgesteld waar een uitgebreid analytisch onderzoek deel van uitmaakte. In de eerste plaats werd aan deskundigen gevraagd wat het effect van de opwarming van de aarde op de Erciyes zou zijn voor een termijn van twintig tot dertig jaar. Dit effect bleek te verwaarlozen en daarna werden twee jaar lang gegevens verzameld met betrekking tot temperaturen, wind, zonuren en de bodemgesteldheid. Op basis daarvan werden de beste plekken voor de nieuwe skipistes vastgesteld. Vervolgens werd er een capaciteitsanalyse gemaakt om te bepalen hoeveel skiliften, parkeerplaatsen, hotels, restaurants en dergelijke nodig waren. Er werden verschillende alternatieve plannen opgesteld en ondertussen kocht de provinciale overheid ongeveer 26 vierkante kilometer grond op de berg aan.

Vervolgens werd er hard gewerkt aan het verbeteren van de infrastructuur en het klaarmaken van nieuwe skipistes die soms verbreed of afgevlakt moesten worden. Natuurlijk zijn deze pistes ontworpen naar de regels van de Internationale Ski Federatie. Tegelijkertijd werden er hotels gebouwd met een totale capaciteit van 5.000 bedden, het aantal restaurants werd uitgebreid, er kwamen winkels, een congrescentrum en 9 voetbalvelden met bijbehorende sportfaciliteiten.

Al die grootse plannen werden met oog voor detail uitgewerkt en uitgevoerd. Zo is er bijvoorbeeld een speciale opmaak voor borden en bewegwijzering ontworpen met aandacht voor compositie en totaalbeeld van de teksten. Het hele complex straalt eenheid, luxe en comfort uit en biedt dat natuurlijk ook.

De realisatie van het Erciyes Masterplan heeft ertoe geleid dat in Kayseri grootschalige sportevenementen als het WK, wedstrijden voor wereldbekers en de Olympische Winterspelen gehouden kunnen worden. In dat kader zijn er pistes aangelegd die speciaal voor topsporters ontwikkeld zijn maar die in de weekenden ook door de ervaren zwarte-piste-skiërs gebruikt mogen worden.

Vanaf eind november tot begin mei is het in principe mogelijk van (verse) sneeuw op de Erciyes te genieten. Sneeuwkanonnen kunnen voor een oppervlakte van maar liefst 170 hectare worden ingezet als dat nodig is. Gemiddeld valt er jaarlijks 2 tot 5 meter sneeuw, het meeste daarvan valt in januari en februari.

Het zwaartepunt van de wintersportmogelijkheden ligt bij het skiën, er ligt 160 kilometer aan onderling verbonden skipistes in drie verschillende moeilijkheidsgraden. Er zijn 11 blauwe skipistes (makkelijk), 15 rode (gemiddeld) en 4 zwarte (moeilijk). Het gebied ligt op de oostelijke en noordelijke helling van de Erciyes op een hoogte tussen de 2.200 en 3.100 meter.

20 skiliften overbruggen bij elkaar 35 kilometer en ze kunnen samen ruim 35.000 mensen per uur vervoeren. Omdat men uitgaat van ongeveer 30.000 wintersporters per dag, zijn de wachttijden bij de skiliften te verwaarlozen.

Er zijn 4 locaties van waaruit de skigebieden betreden kunnen worden; Tekir, Kabak Tepe, Hacılar en Hisarcık. Er is één skipas die toegang tot deze vier locaties geeft. Op alle locaties bevinden zich de basisvoorzieningen als restaurants, winkels, eerstehulpposten en kleedruimtes. En op alle vier locaties kun je lessen nemen en materialen huren. Het hele gebied is geschikt voor alpineskiën en vrije stijl skiën. Ook zijn er op elke locatie ‘pretparken’ te vinden met attracties voor jong en oud. Ouders kunnen hier hun (jonge) kinderen met een gerust hart aan deskundige begeleiding overlaten.

Bij Hacılar kan men tevens sleeën, snowboarden of een sneeuwscooter huren en vanaf Hisarcık kan een helikopter de liefhebbers naar natuurlijke sneeuwgebieden brengen waar van het skiën in ongerepte poedersneeuw genoten kan worden. Op het meer dat bij Tekir en Kabak Tepe ligt, kan men schaatsen en bij Kapak Tepe is ook snowkiting mogelijk. Bij Tekir bevinden zich alle hotels en er ligt daar ook een groot picknickterrein.

Vanuit het centrum van Kayseri is er gratis busvervoer naar alle vier locaties. Bovendien is er een shuttleservice tussen de locaties onderling. 

Kayseri ligt in de landstreek Cappadocië, het bekendste toeristengebied van Turkije. Plaatsen als Göreme, Ürgüp en Zelve liggen op ongeveer 60 kilometer afstand van de Erciyes. Beide bestemmingen kunnen daarom uitstekend in één vakantie gecombineerd worden.

De luchthaven van Kayseri ligt op een kleine 30 kilometer van de berg Erciyes. Er gaan bussen vanaf het vliegveld naar Tekir, waar de hotels gelegen zijn.

Vanuit het centrum van Kayseri zijn er regelmatige – gratis – busverbindingen. Veel hotels in de stad hebben bovendien hun eigen shuttleservice naar de berg.

Pauluspad

Het Pauluspad bestaat uit drie delen; twee ‘poten’ en een 'kopstuk'. In totaal is de route zo’n 500 km lang en varieert in hoogte van 700 meter tot 2200 meter – twee bergtoppen van meer dan 2600 meter hoogte daargelaten, die je mag maar niet hoeft te beklimmen. De tocht is vrij pittig en voert regelmatige over steile, smalle geitenpaadjes en je moet dus echt wel wat wandelervaring hebben om deze tocht te maken. Maar ook zijn er stukken waar je over de resten van antieke Romeinse wegen loopt en goed begaanbare veldwegen. Het landschap is heel gevarieerd met diepe kloven, meren en bergen. En steeds weer doemen onverwachte brokstukken op van een oeroude beschaving.

Je kunt vanaf Antalya of bijvoorbeeld Eğirdir of Sütçüler enkele wandelingen als dagtocht maken, maar als je langere stukken wilt lopen, zul je onderweg moeten kamperen of overnachten in kleine pensions of bij een gastvrij gezin in een van de piepkleine dorpjes waar de tocht langs voert.

De echte avonturiers regelen dit zelf, maar wil je graag wat zekerheid en minimaal comfort, kies dan voor een door Middle Earth Travel georganiseerde tocht. Je kunt kiezen uit een begeleide groepsreis met gids  en een uitgezette tocht zonder gids die je individueel kunt lopen. De begeleide groepsreis is van 8 tot 17 september 2018. Wil je op een ander moment met een groep onder begeleiding van een gids wandelen, dan kun je contact opnemen met de reisorganisator. De tocht zonder gids kun je gewoon zelf plannen van mei tot en met oktober. Bij beide reizen geldt dat de bagage voor je vervoerd wordt van de ene overnachtingsplek naar de andere, je neemt alleen je rugzak met benodigdheden voor de tocht van die dag mee.

De website van Middle Earth Travel is in het Engels, maar er is ook een Nederlandse partner bij betrokken. Je kunt in het Nederlands contact opnemen en de beschrijvingen en routeaanwijzingen zijn ook in het Nederlands.
Leuk om te weten: een van de partners van Middle Earth Travel heeft samen met Kate Clow een deel van het Pauluspad gemarkeerd en kent de route op zijn duimpje. Voor beide georganiseerde reizen zijn de mooiste stukken geselecteerd.

Als je het hele Pauluspad wilt lopen, reken dan op vier tot zes weken. Middle Earth Travel organiseert ook maatreizen, neem contact op als je speciale plannen of wensen hebt.
De beste tijd om de route te lopen, is het voor- en najaar, maar ook in de zomer is het goed te doen omdat het op deze hoogtes niet zo heet is als bijvoorbeeld aan de zuidkust. 

De route

​Hoe weet je hoe je lopen moet?

Tot slot is de wandelgids van Kate Clow een echte aanrader, zeker ter voorbereiding op de tocht. Het boek is in het Engels, maar het taalgebruik is relatief eenvoudig en aangepast aan anderstalige gebruikers. Bevat heel veel informatie over de geschiedenis van de streek en de archeologische vindplaatsen. Daarnaast veel praktische tips en bruikbare informatie. Alle GPS-punten zijn bijvoorbeeld ook in het boek opgenomen. Door het boek te kopen, steun je tevens het voortreffelijke werk van Kate!

Middle Earth Travel heeft een aparte website met verschillende mountainbiketochten. Eén van de tochten voert door het Turkse merengebied en volgt - waar kan - het Pauluspad. Over deze en andere bikingroutes kun je op de zusterwebsite van Middle Earth Travel lezen.

een korte impressie in beelden