Een bijdrage van Ruud Verstraaten

Het is niet eenvoudig, wellicht onmogelijk,  dit kleine paradijs aan de Egeïsche Zee volledig recht te doen met een treffende beschrijving.  Het beschermde natuurgebied kent zoveel bijzondere aspecten en verschijnselen dat je het met woorden tekort zou doen. Toen ik de hoofdredacteur van een reiskrant een aantal dagen mocht begeleiden voor een reportage, mijmerden we er elke avond over: ‘Wat maakt dit gebied zo uniek?’ Ik stelde voor het te omschrijven als ‘het aureooltje van Dalyan’. Tot mijn verrassing werd dit de titel van een 3-pagina’s omvattend artikel in de grootste krant van Nederland.

Dalyan is een dorp dat sinds de herindeling enkele jaren geleden valt onder de stad Ortaca in het district Muğla. Buiten het toeristenseizoen wonen er slechts een kleine 5.000 mensen. Maar wanneer eind april het seizoen weer begint, komen veel ondernemers uit heel Turkije terug om tijdens de zomermaanden hier hun geld te verdienen. Van kilimci (tapijtverkoper) tot dondurmacı (ijsverkoper).  Alle toeristen hierbij opgeteld is het een gezellige drukte in de zomer. Echter géén massatoerisme, maar kleinschalig toerisme in harmonie met de natuur dankzij de officiële status ‘beschermd natuurgebied’. Op initiatief van June Haimoff - waarover later meer - heeft Dalyan deze status en bewaakt de overheid met talloze regels de bijzondere flora en fauna van deze streek.

Dalyan was aan het einde van de 20^e eeuw een kleine vissersplaats waar de lokale bevolking visserij, katoen en citrusfruit als belangrijkste middel van bestaan had. De Dalco viscoöperatie bestond al en verschafte werkgelegenheid aan veel inwoners van Dalyan. Omdat in deze periode de opbrengsten van de katoenvelden steeds magerder werden, plantte men veel citroen- en sinaasappelboomgaarden in de omgeving. Na 2010 daalden de opbrengsten van het citrusfruit enorm en werden granaatappelboomgaarden aangelegd. Het trieste is dat ook deze vruchten inmiddels nog maar weinig opleveren. Het probleem zit hem voor een deel in het te kleine aantal afzetkanalen en het ontbreken van de exportmogelijkheden naar Europa. Toerisme is op dit moment de belangrijkste bron van inkomsten.

Waar de grote havens en badplaatsen aan de Turkse kust het massatoerisme omarmden en mogelijk maakten, werd Dalyan in 1988 onderdeel van het eerste beschermde natuurgebied van Turkije. Eén van de belangrijkste actievoerders voor het behoud van het Iztuzu strand als broedplaats voor de met uitsterven bedreigde Caretta Caretta schildpad, is June Haimoff oftewel Kaptan June. Toen zij haar carrière in Engeland als bekende opera- en jazzzangeres afsloot, voer ze een groot aantal jaren met haar schip op de Middellandse Zee. Ze deed regelmatig het Iztuzu strand aan voor een kort verblijf. Tot 1987 stonden er op het Iztuzu strand in de zomer houten barakken die bewoond werden door locals en avonturiers. Kaptan June verbleef hier gedurende de zomermaanden in het midden van de jaren tachtig. Een replica van haar hut is geplaatst in de directe omgeving van het strand bij de schildpaddenopvang. Ondanks haar hoge leeftijd (96 jaar) is ze nog dikwijls in de directe omgeving van het strand te vinden om ieder die ze tegenkomt te overtuigen van de enorme waarde van het Iztuzu strand als onderdeel van het natuurgebied. Samen met enkele andere milieuactivisten bracht Kaptan June het Iztuzu strand onder de aandacht van het Wereld Natuur Fonds en lobbyde ze in heel Europa om de bouw van een groot hotel met 180 bedden aan het strand stil te laten leggen. Gelukkig niet zonder succes.

De populatie Caretta Caretta schildpadden blijkt licht gestegen sinds het Iztuzu strand onderdeel van een beschermd natuurgebied werd. Allerlei regels en verordeningen hebben hiertoe bijgedragen. Tussen zonsondergang en zonsopkomst is het bijvoorbeeld strikt verboden om op het strand te verblijven. Motorjachten en jetski’s zijn niet toegestaan, evenals permanente bouw. De universiteit van Pamukkale heeft een informatiecentrum en schildpaddenopvang gecreëerd. Hier worden o.a. schildpadden verzorgd die gewond zijn geraakt door de schroef van een boot of verstrikt in een visnet. De Caretta Caretta schildpad komt ook voor in andere Middellandse Zee gebieden - zoals Patara - doch het Iztuzu strand is het belangrijkste met een ei-afzetting van gemiddeld 200 nesten per jaar.

Het voorkomen van een met uitsterven bedreigde zeeschildpad was niet de enige reden om het gebied Dalyan- Köyceğiz tot beschermd gebied te benoemen. Meerdere bijzondere, soms unieke natuurverschijnselen, maken dit gebied tot een paradijsje op aarde. De Dalyan delta, de Çandır baai en het Sülüngürmeer vormen samen een zeer vogelrijk gebied met vooral veel ijsvogel- en reigersoorten. Een ornitholoog vertelde me meer dan 150 vogelsoorten gespot te hebben in dit gebied. De bijzonder rijke flora en fauna geldt ook voor het Köyceğiz meer waarin het zoute water uit de Middellandse Zee en het zoete water uit de bergen in elkaar overvloeien. Tezamen met de natuurlijke zwavel- en warmwaterbronnen aan het meer krijgt het water een unieke kleur en kom je de meest bijzondere planten en dieren tegen in dit gebied. Iedere natuurliefhebber kan hier zijn hart ophalen en beseft dat je een dergelijke rijkdom bijna nergens meer tegenkomt. Vermeldenswaard is ook het kuuroord Sultaniye met haar modder- en zwavelbaden.

In de omgeving van het Köyceğiz meer komen als volgende bijzonderheid veel amberbossen voor. De amberboom houdt van een vochtige standplaats en is te vinden in het gebied tussen Eskiköy en Köyceğiz, in de omgeving van Yuvarlakçay en in het bosrijke gebied rond Sultaniye. De oliehoudende hars in de bast is een belangrijke geurstof in tabak en parfum. Daarnaast bevat het kleverige boomsap geneeskrachtige stoffen die o.a. gebruikt worden in medicijnen tegen griep, bij huidkwalen en problemen met de spijsvertering.

Ook de ooievaar moet ergens in het verleden de omgeving van Dalyan als bijzonder gebied ontdekt hebben. In het kleine dorp Okçular is ieder jaar een ooievaarskolonie te vinden. Rond april worden de nesten gebouwd en in juni zie je tientallen kleine ooievaars hun eerste vliegles krijgen.

Het is niet mogelijk om in dit artikel alle bijzonderheden van Dalyan e.o. te noemen, maar de antieke stad Kaunos mag niet ontbreken. In de omgeving van Kaunos zijn restanten gevonden die duiden op het bestaan van een stad vanaf de 9^e eeuw voor het begin van onze jaartelling. Door de Perzische, Hellinistische en Romeinse oorlogen zijn er invloeden uit verschillende culturen uit de oudheid terug te vinden in Kaunos. In de 15^e eeuw werd Kaunos getroffen door een malaria epidemie. Weer iets later onttrokken de zandverstuivingen na een aardbeving de stad bijna geheel aan het oog. De meest indrukwekkende overblijfselen uit de oudheid zijn de rotsgraven aan de Dalyan rivier en het amfitheater in Kaunos. Dit theater bood plaats aan ruim 5.000 bezoekers wat ons een indruk geeft van het aantal inwoners van de oude stad. Wanneer je Kaunos bezoekt, adviseer ik je een gids mee te nemen om een goed idee te krijgen van de bijzondere stad die in de oudheid als haven zeer belangrijk was voor de gehele regio.

In het jaar 2000 kocht ik een uniek grondstuk van 5.000 m2 aan de Dalyan rivier. Recht tegenover de burchtheuvel van de antieke stad Kaunos met uitzicht op de rotsgraven van Dalyan en heel in de verte het Iztuzu strand. Na een jaar van onderhandelen met de verkopers, waarin ik leerde over de Turkse cultuur en manier van zakendoen, werd de koop gesloten. Enkele jaren hierna startte ik met de bouw van Hotel Portakal.

Naast de bijzondere locatie en kleinschalige opzet is de relaxte sfeer een belangrijk kenmerk van hotel Portakal. Al in het eerste jaar van haar bestaan kreeg hotel Portakal van de ‘betonpolitie’ van Reizen Magazine (ANWB) een pluim uitgereikt als ‘beste hotel aan de Turkse westkust’.
De meeste gasten die het hotel ooit bezochten, keren er terug voor een volgende vakantie. ‘You can check out any time, but you can never leave’. In de betekenis dat je alle goede herinneringen voor eeuwig met je meeneemt.
Zelf blijf ik graag luisteren naar de vrije bewerking van onze huisgitarist: Welcome to the hotel Portakal...

Hotel Portakal is boekbaar via internationale websites als Expedia, Booking, Hotels.com, Sunshine.co.uk en vele andere sites. Voor Belgische en Nederlandse gasten is een boeking mogelijk via tui.nl , corendon.nl , sunweb.nl , portakal.nl en voor singles en eenoudergezinnen bij estivant.nl Wij heten je graag welkom!