Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede.
- Apostel Paulus
Paulus van Tarsus
Er zijn diverse bronnen – waaronder de teksten en brieven van Paulus zelf – die vertellen over het leven van Saul(us) of Paulus. Desondanks zijn er toch veel onduidelijkheden over zijn leven. In sommige gevallen spreken de bronnen elkaar echt tegen, in andere gevallen gaat het om interpretatieverschillen van bepaalde gebeurtenissen.
Net als bij het artikel over de profeet Mohammed, probeer ik in dit artikel het leven van Paulus in zijn historische context te plaatsen.
De restanten van het huis waar Paulus gewoond zou hebben in Tarsus. Het is opmerkelijk dat deze zo goed afgeschermd worden terwijl je overal in Turkije waardevolle overblijfselen ziet waar iedereen gewoon bij kan.
Kindertijd en jeugd

Waterput bij het huis van Paulus
Rond het begin van onze jaartelling woonden in Tarsus veel Joden die oorspronkelijk uit het stadje Gisjala in Galilea kwamen. Deze Joden waren als vergeldingsactie voor een opstand tegen de Romeinen naar Tarsus gevoerd, de hoofdstad van Cilicië. In het jaar 3 werd in zo’n Joods gezin een jongetje geboren dat de naam Saulus kreeg. Na enkele jaren kregen veel van de Joodse gezinnen het Romeinse burgerrecht, ook de familie van Saulus. De jongen moest toen wel een Latijnse naam krijgen; Paulus.
Tarsus was een bruisende stad waar naast de Romeinse ook veel Griekse culturele invloeden golden en Paulus kreeg deze ongetwijfeld mee, naast een joodse opvoeding. In of bij Tarsus was een Romeins garnizoen gelegerd, waarschijnlijk maakte de vader van Paulus tenten voor het leger, een vak dat ook Paulus leerde.
Toen Paulus een jaar of veertien was, ging hij naar Jeruzalem, waar hij werd onderwezen door de rabbijn Gamaliël. Gamaliël nam een gematigd standpunt in ten opzichte van de volgelingen van Jezus. Hij meende dat deze beweging óf uit zichzelf weer zou verdwijnen óf – als deze ‘uit God’ kwam – toch niet te bestrijden was. Je kon ze daarom het beste gewoon met rust laten.
Christenvervolger
Paulus was het niet eens met het standpunt van zijn leermeester, hij zag de bewering dat Jezus de zoon van God was als een aantijging tegen de joodse leer en wetten. Paulus werd een fanatieke christenvervolger, spoorde hen op en leverde hen uit. Paulus ging zelfs zover dat hij aan de hogepriester een aanbevelingsbrief vroeg om in Damascus levende joodse christenen op te sporen.
De bekering van Paulus
Op weg naar Damascus krijgt Paulus een openbaring die gepaard gaat met een letterlijk verblindend licht. Na deze openbaring gaat Paulus alsnog naar Damascus, waar hij in de synagoge verkondigt dat Jezus de ware Messias is. Dit wordt hem echter niet in dank afgenomen en Paulus vertrekt in het geheim naar Arabië. Hoe lang hij daar geweest is, is niet bekend, maar daarna keerde hij terug naar Damascus, waar hij drie jaar bleef.
Om Petrus en Jacobus – de broer van Jezus – te ontmoeten, reisde Paulus af naar Jeruzalem. Vermoedelijk ontmoette hij daar ook Barnabas, met wie hij zijn latere zendingsreizen zou gaan maken. Omdat de joden hem opnieuw naar het leven stonden en ook de vroegere discipelen van Jezus niet veel van Paulus moesten hebben, vertrok Paulus al na vijftien dagen weer uit Jeruzalem. Hij ging terug naar zijn geboortestad Tarsus, waar Barnabas hem later opzocht en hem vervolgens meenam naar Antiochië, het huidige Antakya in Hatay.
De zendingsreizen van Paulus
Paulus en Barnabas werden door de christelijke gemeente van Antiochië uitgezonden om in Griekenland en Klein-Azië, zoals het huidige Turkije toen werd genoemd, het evangelie te verkondigen. Gedurende deze reizen verbleven zij telkens enkele maanden tot enkele jaren in de bezochte steden. De reizen zijn beschreven in het Bijbelboek Handelingen.
Je kunt een deel van de eerste zendingsreis van Paulus zelf lopen, er bestaat een prachtige maar pittige wandelroute, het Pauluspad of - in het Engels - St. Paul Trail. Op de route vind je nog vele overblijfselen uit de tijd van Paulus en Barnabas. In het artikel over Isparta wordt bovendien Yalvaç, een van de plaatsen waar Paulus langere tijd verbleef, beschreven.



Efeze

Milete

Troas
Apostel van de heidenen
Paulus wordt wel de ‘apostel van de heidenen’ genoemd omdat hij zich niet zoals de oorspronkelijke apostelen van Jezus richtte op de joden, maar op de polytheïstische bevolking van Griekenland en Klein-Azië. Dit had tot gevolg dat het christendom zich kon ontwikkelen zonder de uitgebreide joodse wetten – zoals de besnijdenis en de strenge voedselwetten – over te nemen. Dit leidde overigens ook tot de nodige confrontaties met de joodse christenen die dit wel noodzakelijk vonden.
Deze verbreding van het christendom kwam de Romeinen overigens wel goed uit. Zij zagen Jezus immers als de bevlogen leider van een groep opstandelingen tegen het Romeinse gezag. Door de politieke angel eruit te halen en het tot een brede geloofszaak te maken, hadden de Romeinen minder van deze steeds groter wordende groep te vrezen. Bovendien predikte Paulus ook nog eens dat men braaf de Romeinse belastingen moest betalen. Paulus genoot een zekere mate van bescherming door het Romeinse gezag en dat kon hij wel gebruiken ook omdat hij te maken had met verschillende tegenstanders: de joodse christenen, de joden en de polytheïstische heidenen. Gedurende zijn leven is Paulus dan ook diverse keren aangevallen, gestenigd, verjaagd en gevangen gezet. Dat laatste omdat hij de openbare orde verstoorde.
Vrouwbeeld
Het is niet duidelijk of Paulus getrouwd is geweest, velen menen van niet, maar enkele van zijn uitspraken lijken erop te wijzen dat hij al op jonge leeftijd weduwnaar werd.
Hoewel Paulus het nodige over het belang en de grootsheid van de liefde (tussen man en vrouw) geschreven heeft, is het tevens een feit dat hij behoorlijk wat vrouwonvriendelijke uitspraken op zijn naam heeft staan. Deze staan niet op zich, maar passen bij het toen heersende seksistische wereldbeeld van met name de Grieken.
“Een vrouw dient zich gehoorzaam en bescheiden te laten onderwijzen; ik sta haar dus niet toe dat ze zelf onderwijst of gezag over mannen heeft; ze moet bescheiden zijn. Want Adam werd als eerste geschapen, pas daarna Eva. En niet Adam werd misleid, maar de vrouw; zij overtrad Gods gebod. Ze zal worden gered doordat ze kinderen baart, als ze tenminste volhardt in het geloof, de liefde en een heilige, ingetogen levenswijze.” (1 Tim. 2:11-15)
Gevangenschap en dood van Paulus
Na de derde zendingsreis die onder meer naar Efeze ging, trok Paulus naar Jeruzalem, waar hij al vrij snel werd gearresteerd en naar Rome werd gestuurd. Daar zou hij berecht worden door keizer Nero. Hij werd echter vrijgelaten en vermoedelijk reisde hij toen naar Spanje. Na of tijdens zijn mogelijke verblijf in Spanje is hij nogmaals gearresteerd en naar Rome gezonden, maar het is niet duidelijk of hij toen – zoals velen menen – in Rome werd berecht en onthoofd, of dat hij een andere dood gestorven is. Men gaat er in ieder geval vanuit dat hij rond het jaar 67 in Rome is gestorven.
St. Pauluskerk
in Tarsus
De St. Pauluskerk in Tarsus stamt in zijn eerste vorm uit de vijfde eeuw en claimt de eerste kerk te zijn die de naam van Paulus draagt. Later, in de twaalfde eeuw, is de kerk herbouwd en in 1996 is hij geheel gerestaureerd. De kerk wordt nog steeds door de kleine christelijke gemeenschap in Tarsus gebruikt, maar hij heeft daarnaast ook de status van museum gekregen.

